[Karty] [GB] Regulacja usług płatniczych

[Leszek Zygmunt]

http://biznes.onet.pl/13,1426167,prasa.html

Regulacja usług płatniczych(Gazeta Bankowa/21.07.2007, godz. 10:33)*Celem
ujednolicenia i uporządkowania zasad świadczenia usług płatniczych we
wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej oraz wprowadzenia
uregulowań chroniących interesy konsumentów, Komisja Europejska 1 grudnia
2005 r. przyjęła dyrektywę o usługach płatniczych świadczonych na rynku
wewnętrznym.*


Projekt dyrektywy z poprawkami Prezydencji został przyjęty jednomyślnie
przez 27 ministrów finansów państw członkowskich UE na spotkaniu Rady ECOFIN
27 marca 2007 r. Jej wdrożenie ma nastąpić do 1 listopada 2009 roku.

*Polskie zastrzeżenia*

Od początku prac nad projektem dyrektywy Polska, popierając cele i zasadność
przyjęcia nowej regulacji, wskazywała na szereg problemów mogących wpłynąć
na ograniczenie konkurencji na rynku usług płatniczych lub w znacznym
stopniu ograniczyć możliwości działania podmiotów funkcjonujących na tym
rynku. W szczególności dotyczyło to wymogów kapitałowych wobec instytucji
płatniczych, wyłączeń podmiotowych, zasad udzielania kredytów oraz
mikropłatności. Wystarczającym w jej opinii zabezpieczeniem interesów
klientów przed upadkiem instytucji płatniczej są zapisy wprowadzające
obowiązek rozdziału środków pieniężnych przyjętych w celu wykonania
transakcji płatniczej od środków posiadanych w związku z pozostałą
działalnością instytucji płatniczej.

W trakcie prac nad projektem dyrektywy o usługach płatniczych wiele
zastrzeżeń Polski zostało uwzględnionych i w stosunku do podstawowych
kwestii projekt dyrektywy zmieniono w stopniu umożliwiającym kompromis i
poparcie Polski.

Celem niniejszej dyrektywy jest ujednolicenie i uporządkowanie zasad
prawnych w zakresie świadczenia usług płatniczych we wszystkich krajach
członkowskich oraz wprowadzenie uregulowań mających na celu ochronę
interesów konsumentów. Dyrektywa o usługach płatniczych wpisuje się w idee
utworzenia SEPA, tj. jednolitego obszaru płatności w euro, w ramach którego
Komisja Europejska zobowiązała się przygotować projekt ram prawnych
świadczenia usług płatniczych w państwach UE. Kwestie związane z
przygotowaniem szczegółowych, wewnętrznych regulacji dotyczących
poszczególnych instrumentów płatniczych składających się na projekt SEPA
powierzono reprezentującej sektor usług płatniczych – Europejskiej Radzie
ds. Płatności.

Przewiduje ona, że za zgodą stron jej przepisy mogą być stosowane (w całości
lub w części) także w odniesieniu do umów o usługi płatnicze zawieranych
przez dostawców usług płatniczych z przedsiębiorcami. Dyrektywa pozostawia
do decyzji państw członkowskich UE na etapie implementacji zapisów dyrektywy
do krajowych porządków prawnych możliwość traktowania tzw.
mikroprzedsiębiorstw jak konsumentów na gruncie przepisów.

*Instytucje płatnicze*

Wspomnianą umowę o usługę płatniczą z użytkownikiem usług płatniczych
zawierać będzie mógł dostawca usług płatniczych. Dyrektywa o usługach
płatniczych wprowadza zamknięty katalog podmiotów, które po wejściu w życie
przepisów implementujących dyrektywę będą wyłącznie uprawnione do
świadczenia usług płatniczych. Należą do nich: instytucje kredytowe,
instytucje pieniądza elektronicznego, pocztowe instytucje giro, instytucje
płatnicze (payment institutions), w pewnych szczególnych przypadkach i
zakresie – Europejski Bank Centralny, krajowe banki centralne, państwa
członkowskie UE i ich samorządy terytorialne.

Dyrektywa przewiduje szereg rozwiązań prokonsumenckich, ustanawiając m.in.
maksymalny czas wykonania transakcji płatniczej czy też zasady
odpowiedzialności za wykonanie lub nieprawidłowe wykonanie usługi
płatniczej. Należy zauważyć, że instytucje płatnicze stanowią nową kategorię
podmiotów świadczących usługi płatnicze ustanowioną przez niniejszą
dyrektywę. W wersji przyjętej przez Komisję Europejską dyrektywa zakładała,
że instytucją płatniczą może być osoba fizyczna lub prawna, która uzyska
stosowne zezwolenie od właściwego organu nadzoru na świadczenie i
wykonywanie usług płatniczych na terytorium UE oraz zostanie wpisana do
rejestru instytucji płatniczych. Na etapie prac w Radzie UE większość państw
członkowskich opowiedziała się za ograniczeniem możliwości świadczenia usług
płatniczych w formie instytucji płatniczej do osób prawnych.

Dla Polski była i jest to kwestia niezmiernie ważna. Pozbawienie osób
fizycznych prawa do świadczenia usług płatniczych było dla strony polskiej o
tyle niekorzystne, że mogło ograniczyć znacząco liczbę działających w Polsce
podmiotów pośredniczących w dokonywaniu tzw. płatności masowych, tj. z
tytułu opłat za usługi świadczone przez te podmioty, np. telefon, energię
czy gaz. Ostatecznie na zasadzie kompromisu przyjęto, że państwa
członkowskie UE będą mogły częściowo wyłączyć z zakresu dyrektywy
pośredników finansowych działających jedynie na rynku lokalnym, których
obroty miesięczne nie przekraczają 3 mln euro, przy jednoczesnym założeniu,
że zarówno zleceniodawca transakcji płatniczej, jak i jej beneficjent
znajdują się w państwie członkowskim UE, w jakim podmiot korzystający z
wyłączenia jest zarejestrowany. Rozwiązanie to miałoby pozwolić na
zachowanie prawa do świadczenia usług płatniczych przez te podmioty i
jednocześnie dałoby możliwość ich uregulowania w prawie krajowym według
uznania państw członkowskich.

*Umowa o usługę płatniczą*

Z umową o usługę płatniczą związany będzie również obowiązek przekazania
dokładnej informacji na temat warunków i cen, na jakich usługa płatnicza
będzie realizowana przed związaniem klienta przepisami umowy oraz po
wykonaniu w ramach umowy transakcji płatniczej. W ramach wstępnej informacji
ogólnej przekazywanej użytkownikowi usług płatniczych, dyrektywa przewiduje
przekazywanie informacji dotyczących:

- dostawcy usług płatniczych, w tym dokładne wskazanie nazwy dostawcy usług
płatniczych wraz z określeniem jego siedziby, danych dotyczących właściwego
organu nadzoru sprawującego nadzór nad tym podmiotem wraz ze wskazaniem
rejestru instytucji płatniczych i numerem ewidencyjnym, pod jakim ujęty
został dostawca usług płatniczych we wspomnianym rejestrze;

- sposobu korzystania z danych usług płatniczych, tj. ogólnego opisu
świadczonych usług płatniczych, wskazania jednoznacznego identyfikatora,
który pozwoli użytkownikowi usług płatniczych na prawidłowe wykonanie
transakcji płatniczych, procedury wyrażania zgody na wykonanie operacji
płatniczej, określenia momentu, w jakim zlecenie płatnicze przyjmowane jest
do realizacji, oraz maksymalnego czasu wykonania transakcji płatniczej;

- opłat ponoszonych przez użytkownika usług płatniczych z wyszczególnieniem
poszczególnych składników opłat, zastosowanych kursów walutowych, w tym
sposobu ich obliczania, datę i wskaźnik będący podstawą jego ustalenia;

- sposobów komunikowania się dostawcy usług płatniczych z użytkownikiem
usług płatniczych, w tym warunków technicznych, jakim powinien odpowiadać
sprzęt elektroniczny z jakiego korzysta użytkownik oraz sposobu i
częstotliwości przekazywania danych dotyczących wykonywania usług
płatniczych przez dostawcę usług płatniczych;

- sposobów przechowywania instrumentu płatniczego, opisu środków jakie
powinny zostać podjęte przez użytkownika usług płatniczych w celu ochrony
posiadanego instrumentu płatniczego oraz wskazanie sposobu zgłaszania utraty
lub kradzieży instrumentu płatniczego;

- odpowiedzialności użytkownika instrumentu płatniczego z tytułu jego
kradzieży lub utraty, procedur powiadamiania dostawcy usług płatniczych o
nieautoryzowanych przez użytkownika usług płatniczych transakcjach
płatniczych oraz procedur zwrotu środków pieniężnych w przypadku
kwestionowania przez użytkownika usług płatniczych kwoty transakcji
płatniczej w przypadku, gdy autoryzował on wykonanie transakcji nie znając
jej kwoty, a która przekroczyła wartość, jakiej mógłby się on jej
„rozsądnie" spodziewać;

- sposobów wprowadzania zmian do umowy, jej wypowiadania przez strony oraz
czasu trwania umowy i sposobu jej przedłużania;

- przepisów prawa jakie mają zastosowanie do umowy zawartej pomiędzy
dostawcą usług płatniczych i użytkownikiem usług płatniczych, w tym sposobów
pozasądowego rozstrzygania sporów powstałych na gruncie umowy.

Dyrektywa stanowi także, że umowa o usługę płatniczą będzie mogła zostać
wypowiedziana przez użytkownika usług płatniczych w każdej chwili z
zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia. Wypowiedzenie takie w
przypadku umów zawartych na czas nieokreślony lub przekraczający 12 miesięcy
powinno być bezpłatne. W pozostałych przypadkach koszty przewidziane umową
powinny być naliczone odpowiednio.

Dostawca usług płatniczych uprawniony będzie do wypowiedzenia umowy o usługę
płatniczą tylko w określonych przypadkach, z zachowaniem dwumiesięcznego
okresu wypowiedzenia.

Po obciążeniu rachunku płatniczego kwotą każdej indywidualnej transakcji
płatniczej dostawca usług płatniczych zleceniodawcy zlecenia płatniczego w
ramach umowy będzie zobowiązany do poinformowania klienta o numerze
referencyjnym pozwalającym na zidentyfikowanie transakcji i jej
beneficjenta, kwocie transakcji w walucie, w jakiej prowadzony jest rachunek
płatniczy albo w jakiej wykonane zostało zlecenie płatnicze, pobranych
opłatach lub zastosowanym kursie wymiany waluty oraz dacie, w jakiej
rachunek płatniczy został obciążony. Strony mogą umówić się, że taka
informacja będzie przekazywana okresowo, nie rzadziej jednak niż co miesiąc.

Wskazane rozwiązania mają chronić klienta przed nieuczciwymi praktykami
dostawców usług płatniczych związanymi m.in. ze stosowaniem nieuzasadnionych
opłat czy manipulowaniem czasem zaksięgowania środków pieniężnych na
rachunku płatniczym.

*Zdaniem KNF*

Stanisław Kluza – przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego, zapytany o
kwestię związaną z nowym systemem płatności wskazał, że „czasem porównuje
się system płatności do krwiobiegu gospodarki. SEPA zgodnie z założeniami ma
oznaczać, że wszystkie płatności elektroniczne w strefie euro będą równie
łatwe, jak  obecnie płatności między kontrahentami z tego samego kraju. To
powinno przynieść gospodarce wiele korzyści i ułatwić życie zarówno
konsumentom, jak i przedsiębiorcom oraz instytucjom finansowym".

Ustawodawstwo europejskie do tej pory opierało się na regulacji
poszczególnych instrumentów płatniczych (np. dyrektywa w sprawie pieniądza
elektronicznego, zalecenie dotyczące transakcji z użyciem elektronicznych
instrumentów płatniczych). Dyrektywa proponuje całkowicie odmienne podejście
w tym zakresie, odchodząc od regulacji instrumentu na rzecz uregulowania
usługi. Jest to ważne założenie przyjęte przy tworzeniu projektu dyrektywy,
krytykowane jednak często przez przedstawicieli sektora usług płatniczych. O
ile łatwo zgodzić się co do oryginalności tego założenia, to należy
przyznać, że stworzenie wspólnej regulacji dla instrumentów płatniczych o
tak różnym charakterze jak instrumenty uznaniowe i instrumenty obciążeniowe
jest sporym wyzwaniem.

*MAŁGORZATA MARIA SKARBEK*
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: http://listy.icm.edu.pl/pipermail/karty/attachments/20070722/4758870c/attachment-0001.html